ارتباط قدرت خدا با نفرین های قرآن

ارتباط قدرت خدا با نفرین های قرآن 

یکی از نفرین‌های خداوند، نفرین در مورد ابولهب و همسرش است. «تَبَّتْ‏ يَدا أَبي‏ لَهَبٍ وَ تَبَّ؛[1] بريده باد هر دو دست ابو لهب، و مرگ و خسران بر او باد» همچنین همسرش را به هيزم‏كش جهنم معرفی کرده است. اما چرا در دنیا دست ابولهب بریده نشد؟ آیا قدرت خدا محدود است؟ برای پاسخ به این سوال، به چند نکته اشاره می‌شود.

نکته اول: قدرت مطلق خدا
بزرگان، قدرت را چنین تعریف کرده‌اند: ایجاد و صدور یک فعل، بر اساس خواست و اختیار ذاتی[2] پس قادر کسی است که با علم و اختیار می‌تواند فلان کار را انجام دهد؛ یا ترک کند.

این قدرت و توانایی در خداوند متعال، از صفات ذاتی، نامحدود و بی‌کران اوست و دلیل آن إِحکام، اتقان و نظم شگفت‌انگیز آفرینش است. این قدرت شامل همه چیز می‌شود.[3] شاهد بر این مطلب صنع و آفرینش خداست که دارای ویژگی‌هایی در موجودات است مانند نظم شگفت‌انگیز همراه با کیفیت و کمیت عجیب، که برخواسته از حکمت و إتقان آن‌هاست و این خود دلیل بر علم و قدرت آفریننده است.

خدا قدرت نامتناهی دارد، یعنی قادر مطلق است؛ زیرا تمام کمالات موجودات از طرف خداست، پس خدا همه کمالات موجودات را داراست. از جمله کمالات موجودات «قدرت» آن‌هاست. پس خدا قادر بر همه چیز است.[4] این قدرت مطلق خدا هرگز محدود نخواهد شد.

نکته دوم. دشمنی و کینه ابولهب و همسرش 
یکی از بدزبان‌ترین دشمنان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ابولهب و همسرش بودند که برای اذیت کردن پیامبر از هیچ گونه کارشکنی و اذیتی فروگذار نبودند. به همین دلیل خداوند متعال در سوره مسد، با صراحت و خشونت، آن‌ها را مورد انتقاد خود قرار داده و آن‌ها را نفرین می‌کند.

خداوند متعال در قرآن کریم از او با کنیه «ابو لهب» یاد کرده است و علت آن در روایت، اهل آتش بودن وی بیان شده است؛ زیرا او به خاطر شدت کینه و دشمنی با پیامبر، اهل آتش است.[5]

نمونه هایی از اذیت و آزار ابولهب
یک. طارق محاربى مى‌گوید: من در بازار ذى المجاز بودم، ناگهان جوانى را دیدم که مردم را به گفتن «لا اله الا اللّه» فرا می‌خواند. از سویی مردى را پشت سر او دیدم که با سنگ به پشت پاى آن جوان مى‌زند و از پای آن جوان خون جاری بود، در همان حال آن مرد فریاد می‌زد: «اى مردم! این جوان دروغگو است او را تصدیق نکنید.! من سؤال کردم: این جوان کیست؟ گفتند: این جوان «محمّد» است که گمان مى‌کند پیامبر مى باشد، و آن پیرمرد عمویش «ابولهب» است که او را دروغگو مى‌داند.[6]

همچنین هر گاه پیامبر (صلی الله علیه و آله) به سراغ قبائل عرب می رفت، ابولهب نیز همراه او بود و مردم را از پذیرش حرف‌هایش نهی‌کرده و بیم می‌داد. از آنجا که ابو لهب با پیامبر خویشاوندی نزدیک داشت و سن و سالش بالا بود، مردم حرف او را پذیرفته، باز می‌گشتند.[7]

از مجموع روایاتی که در تفاسیر مختلف آمده است این‌طور برداشت می‌شود که ابو لهب مانند سایه به دنبال پیامبر(صلى الله علیه وآله) راه می‌افتاد و به طور مدام برای او مشکل درست می‌کرد. با دخالت‌های مغرضانه، کار او را با شکست مواجه می‌کرد. به خصوص با زبان زشت و تعبیرات زننده ای که به کار می‌برد، موجب آزار و اذیت پیامبر می‌شد.[8]

این همه آزارهاو اذیت‌ها از طرف ابولهب و همسرش، نسبت به پیامبر (صلی الله علیه و آله) باعث شد که خدا با آن‌ها با سخت‌ترین تعابیر برخورد داشته باشد.

نکته سوم. علت نفرین‌های خدا
نخست باید دانست که نفرین و لعن خداوند به معنای دعای بد در حق انسان نیست، بلکه به معنای دوری از رحمت الهی است و چون از رحمت خدا به دور است در زندگی توفیقی نخواهد داشت.[9]

خداوند در قرآن کریم برخی را با تعابیر مختلف نفرین کرده است، و علت این نفرین را ابراز خشم خود از کار آنها یا شخص آنها می‌داند.[10] به عبارت دیگر خداوند برای اینکه شدت خشم خود را نسبت به برخی آشکار کند از لعن و نفرین استفاده می‌کند. در نتیجه این ابراز خشم علاوه بر اینکه مایه عبرت دیگران می‌شود، نشانه عذاب خدا نسبت به نفرین شدگان، در روز قیامت است و این نفرین در روز قیامت محقق خواهد شد.

پس اگر خداوند متعال در قرآن کریم کسی را با کلمه «مرده باد، بریده باد دستش و...» مورد انتفاد خود قرار داده است، هرگز به این معنی نیست که حتما در دنیا باید این اتفاق برایش بیفتد، همانگونه که این یک تعبیر لطیف عرفی برای نفرین کردن نیز هست.

پی نوشت
[1]. سوره مسد، آیه1.
[2]. محاضرات فی الالهیات، سبحانی، تلخیص ربانی گلپایگانی، ص 102.
[3]. سوره بقره آیه20.
[4]. رک، الحکمه المتعالیه، ملاصدرا، ج۶، ص307.
[5]. الکشاف، زمخشری، ج4، ص814.
[6]. مجمع البیان، طبرسی، ج10، ص852.
[7]. الفرقان، صادقی، ج30، ص503.
[8]. همان، ص507.
[9]. قاموس قرآن، ج6، ص194.
[10]. سوره نساء، آیه93.