باورهای مثبتِ ظهور مصلح میتواند آینده فرد را تغییر دهد و از فساد و تباهی نجات دهد.
تأثیر محیط بر رفتار و ویژگیهای شخصیتی، از موضوعاتی است که اکثر روانشناسان بر آن تأکید دارند. محیط سالم و مطلوب میتواند ویژگیهای مثبت و سازنده را در افراد تقویت کند. در مقابل، محیط ناسالم و فاسد میتواند منشأ بروز و تقویت رفتارهای منفی و مخرب باشد.
زمانی که در محیط و جامعهای فساد و بیاخلاقی فراگیر میشود، ممکن است روحیات و تفکرات انسانهای خوب و شایسته نیز تحت تأثیر قرار بگیرد؛ تا جایی که حتی از اصلاح و تهذیب خود ناامید شوند و تلاش و کوشش برای باقی ماندن در زندگی سالم را بیفایده بدانند. آزار و اذیت، مزاحمت و سرزنشهای افراد ناسالم و نابهنجار نیز میتواند بر افزایش ناامیدی آنها بیفزاید.
این یأس و ناامیدی میتواند به تدریج افراد سالم را به سوی جامعه فاسد بکشاند و آنان نیز برای محفوظ ماندن از عواقب و مشکلات ایجادشده، همسو با افراد ناسالم، رفتارهای ناشایست انجام دهند. در ضمن به این شعار غلط «گر خواهی نشوی رسوا همرنگ جماعت شو» باور پیدا کنند.
بهترین چیزی که میتواند امید را در این گروه زنده نگه دارد، آنها را به زندگی سالم و شایسته برگرداند و اجازه ندهد در جامعه فاسد، مضمحل و تباه شوند، امید به مصلح و احیاگر جهانی است؛ مصلحی که با ظهور و روی کار آمدن او، بساط فساد و شرارت برچیده، و سفره عدالت و کارهای شایسته و حق گسترده خواهد شد.
هرچه ظلم و فساد در جامعه بیشتر، و جامعه به پرتگاه و سقوط نزدیکتر شود، امید و امنیت روانی و حس نجات و رهایی از سقوط نیز در افراد منتظر پررنگتر و زندهتر میشود؛ چون بر اساس آموزههای قرآنی[1] معتقدند که حتماً افراد فاسد و باطل به همراه فسادشان زائل، و افراد نیک و شایسته با کارهای حق و پسندیدهشان جایگزین خواهند شد.
التفات و توجه به حس جانشینی و حاکمیت افراد صالح و شایسته، حس امیدواری را در افراد منتظر مضاعف میکند؛ زیرا همه منتظران با توجه به وعدههای حتمی الهی بر این باورند که بیتردید حاکمیت و فرمانروائی عالم به دست افراد صالح سپرده خواهد شد و بساط باطل و افراد ظالم برچیده خواهد گشت؛ چنانکه خداوند متعال میفرماید: «وَعَدَ اللهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ»؛[2] «خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام دادهاند، وعده میدهد که قطعاً آنان را حکمران روی زمین خواهد کرد».
امام سجاد علیهالسلام ذیل این آیه میفرماید: «به خدا سوگند آنان شیعیان ما اهلبیت هستند و خداوند [مؤمنان و صالحان را از زمین] به دست مردی از خانواده ما، که نام او "مهدی" است، به حکومت میرساند و او همان است که پیامبر درباره او فرمود: "اگر از دنیا فقط یک روز باقی مانده باشد، خداوند آن را آنقدر طولانی میکند تا مردی از اهلبیت من، که همنام من است، بیاید و زمین را همانطور که پر از ظلم و ستم شده است، پر از عدل و داد کند"».[3]
پینوشت:
[1]. «قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً»؛ «بگو: حق آمد و باطل نابود شد. همانا باطل، نابودشدنى است». (اسرا: 81)
[2]. نور: 55.
[3]. برازش، علیرضا، تفسیر اهل بیت، ج10، ص216.